Dawno już obszerniej o tym problemie chciałem pisać, bo narosło wokół niego – odkąd telewizja zaczęła pokazywać NBA – mnóstwo kontrowersji, dyskusji i śmiechu. I od śmiechu zacznę. Odesłany przez zwierzę internetowe Adroma na stronę www.forum.basket2.net znalazłem temat przezeń, jakżeby inaczej, założony i uśmiałem się setnie. Bo czyż nie jest urocze określenie: piękne Dunki na proponowany i używany przez wielu hutniczo – obsceniczny, brrr, wsad? Wyobraźmy sobie, panowie i panie, kosz pełen pięknych Dunek lub Dunków(?). Kupuje to! Stamtąd też pochodzą tytułowe pomysły słowne: żarłacz – silny skrzydłowy, rulon – pick and roll czyli klasyka.
Zabawne, do śmiechu, jednak, moim zdaniem, nie do zastosowania w komentarzu telewizyjnym, radiowym czy prasowym – wyłazi ze mnie tradycjonalista przywiązany do amerykańskich terminów przetłumaczonych na język polski i oczywiście nawyki trenerskie. Język sportowy – odnośnie terminów fachowych – jest dość hermetyczny, pełen abstrakcyjnych często pojęć, trudnych do zrozumienia dla kibiców a także obarczony wszelkiej maści kolokwializmami, co z kolei jest niestrawne dla dobrze wykształconych językowo miłośników koszykówki – chciałem, oczywiście napisać fanów basketu. Trudno komentatorski język zunifikować, niech to, może, zostanie domeną każdej ze stacji TV pokazującej koszykówkę. Różnimy się bardzo, nawet w obrębie jednej pary komentatorskiej. Nie szukając daleko - Adrom, który shooting guard tłumaczy i gdzie się da używa jako rzucający. Autor tłumaczenia uważa, że słowo obrońca jest zbędne, ponieważ w koszykówce wszyscy są obrońcami. Ja pozostanę przy rzucającym obrońcy, bo oprócz specjalistycznych względów, zwyczajnie podoba mi się ów oksymoron, łączący w sobie pięknie, dialektyczną furię ataku i obrony.
Generalnie jestem, po latach walki ze sobą, zwolennikiem używania polskich terminów koszykarskich, z wyjątkiem nieprzetłumaczalnych gładko, takich jak pick and roll. Żeby mnie mieli smażyć na patelni jak dorsza, nie powiem na pikenrola, że jest to zwykłe zagranie dwójkowe, bo dobrze wykonany jest po prostu majstersztykiem.
Na koniec, pozytywistyczna propozycja – było nie było jestem belfrem. Od dzisiaj zamieszczać będę siedem wybranych terminów koszykarskich w wersji amerykańskiej i polskiej**.
Team alignment – ustawienie drużyny na boisku, oznaczenie graczy
1. playmaker, point guard – rozgrywający
2. shooting guard, off-guard – rzucający obrońca
3. small forward – niski skrzydłowy
4. power forward, big forward – silny skrzydłowy, czasami rzucajacy skrzydłowy
5. center, pivot – środkowy, dawniej obrotowy
6. Crossover – zmiana kierunku kozłowania, kozłowanie z ręki do ręki przed sobą
7. Spacing – równomierne rozstawienie atakujących, w optymalnych odległościach
* K.I. Gałczyński „Skumbrie w tomacie” - 1936r.
** M. Kozłowski „Amerykańska koszykówka w słowach, terminach i zwrotach” wyd. Ipsylon, 1993r.
Mirosław Noculak